10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları DİKEY Yayınları

2019 2020 10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları DİKEY Yayınları Cevap anahtarı

Sayfa 160 Cevabı

Soru: Tuzların insan, vücudu açısından önemini araştırınız.

• Cevap: Doğada yaşam birkaç temel madde üzerine kurulmuştur. Bu maddelerden birisi de tuzdur. Deniz tuzunun faydaları, aşırı ve az tüketildiğinde insan vücuduna çeşitli etkileri vardır.
  Tuzun varlığı vücutta o kadar önemlidir ki, eğer çok fazla su içerseniz idrarla birlikte vücuttaki tuz da dışarı atılır ve bir süre sonra tıpta “hiponatremi” denilen kanda sodyum azlığından kaynaklı hayati tehlike oluşur.
  Vücuda aşırı miktarda tuz alınması da tuz eksikliği kadar ölümcüldür. Bir insan kilosu başına 1 gr tuz alırsa (70 kilogram ağırlığında bir insan için 70 gr tuz) bu durum ölümüne neden olur. Bir zamanlar Çin’de bu yöntem, yüksek zümreden kişilerce intihar amacıyla kullanılmıştır (tuz o zamanlar çok pahalı ve bulunması zor olduğu için yüksek zümreden kişiler bu yöntemi kullanmıştır).
  Gereğinden az sofra tuzu tüketimi kusma, zihin bulanıklığı ve ağrılara neden olabileceği gibi sodyum yetersizliği aynı belirtiler ile birlikte solunum yetersizliğine de neden olabilir. Fazla tuz tüketimi ise vücutta ödeme yol açabilir. Ayrıca aşırı tuz tüketimi, kan basıncının yükselmesine de neden olabilmektedir. Gereğinden fazla tuz tüketiminin tansiyonu arttırıcı etki gösterdiği de bilinmektedir. Fakat bu durum herkes için geçerli değildir. Çünkü sodyum vücutta depolanan minerallerden biri değildir ve fazlası idrar ve ter yolu ile vücuttan atılır. Bazı kişiler sodyuma karşı duyarlı olabilir ve bu durum bireylerde aşırı tuz tüketimine ve neticesinde yüksek tansiyona neden olabilmektedir.
  Fazla tuz tüketimi, idrar ile kalsiyum atılımını da artırarak kemiklerden kalsiyum kaybına neden olur. Kemiklerdeki kalsiyum kaybının artışı ise kemik erimesi (osteoporoz) ve kemiklerin kırılma riskini artırır.

Sayfa 162 Cevabı

A. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

• Cevap:

1. (D) Sulu çözeltilerde hidrojen iyonunu artıran maddelere asit denir.
2. (Y) Zaç yağının kimyasal adı sodyum hidroksittir.
3. (D) Hidroklorik asidin halk dilindeki karşılığı tuz ruhudur.
4. (D) Potas kostiğin kimyasal adı potasyum hidroksittir.
5. (Y) Tuz ruhu lavabo açıcı olarak kullanılır.
6. (Y) Öd kesesinden salgılanan sindirim salgısı asetik asittir.
7. (D) Sülfürik asitte 3 farklı atom vardır.
8. (D) Amonyak, su ile etkileştiğinde baz özelliği gösterir.
9. (Y) Hidroflorik asit cam şişelerde saklanır.
10. (Y) Asitlerin aşındırıcı özellikleri yoktur.
11. (D) Sodyum hidroksit lavabo açıcı olarak kullanılır.
12. (Y) Kireç sönerken yüksek ısı oluşturmaz.
13. (Y)Asitlerin sulu çözeltileri hazırlanırken güvenlik önlemi almaya gerek yoktur.
14. (D) Asitlerin yutulması durumunda kusturma işlemi kesinlikle yapılmamalıdır.
15. (D) Kuvvetli bazlarla çalışırken eldiven ve tam yüz maskesi kullanılmalıdır.
B. Aşağıdaki test sorularını cevaplayınız.
1. I. Tatları ekşidir.
II. Çözeltileri elektrik akımını iletir.
III. Çözeltilerinde bulunan H+ iyonları sayısı OH“ iyonları sayısından fazladır.
IV. Mavi turnusolu kırmızıya boyar.
Yukarıdaki özelliklerin hangileri sadece asitlere aittir?
A) YalnızI B) Yalnız III C)lvelV D) I, III, IV E) I, II, III, IV

• Cevap: D

2. I. Tatları acıdır.
II. Çözeltileri elektrik akımını iletir.
III. Tüm metallere etki ederek H2 gazı çıkarırlar.
IV. Kırmızı turnusolu maviye boyar.
Yukarıdaki özelliklerin hangileri sadece bazlara aittir?
A) YalnızI B) Yalnız III C)lvelV D) I, III, IV E) I, II, III, IV

• Cevap: C

Sayfa 163 Cevabı

3. Bir asit çözeltisine su eklenirse;
I. Çözeltinin pH’sı büyür.
II. Çözeltide iyonlaşan H+ iyon sayısı azalır.
III. pOH’sı büyür.
Yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?
A) I ve II B) Yalnızlll C) YalnızI D) I ve III E) I, II, III

• Cevap: A

4. I. Kuvvetli asit çözeltisi
II. Zayıf asit çözeltisi
III. Zayıfbazçözeltisi
Yukarıdaverilen çözeltilerin pH sıralamaları için hangisi doğrudur?
A) l>ll>lll B) l>lll>ll C) ll>l>lll D) lll>ll>l E) ll>lll>l

• Cevap: D

5. Verilen kimyasallardan hangisi lavabo açıcı olarak kullanılır?
A) Tuz ruhu B) Nişadır C) Sirke ruhu D) Soda E) Kostik

• Cevap: E

6. Hangisi kireç taşıdır?
A) Kalsiyum oksit
B) Kalsiyum karbonat
C) Kalsiyum sülfat
D) Kalsiyum klorür
E) Kalsiyum nitrat

• Cevap: B

7. Hangisi tuz ruhudur?
A) Sülfürik asit B) Asetik asit C) Nitrik asit D) Amonyak E) Hidroklorik asit

• Cevap: E

8. 200 gram kireç taşının bozulmasıyla kaç gram sönmemiş kireç elde edersiniz?
(Ca: 40; C: 12;0: 16)
A) 56 B) 84 C)112 D)224 E)336

• Cevap: C

9. Halk dilinde kezzap olarak bilinen asit hangisidir?
A) Sülfürik asit B) Asetik asit C) Nitrik asit D) Amonyak E) Hidroklorik asit

• Cevap: C

10. Hangi asidin ambalajı cam olamaz?
A) Hidroflorik asit B) Asetik asit C) Nitrik asit D) Amonyak E) Hidroklorik asit

• Cevap: A

11. Yukarıda 25°C’taki pH değerleri verilen çözelti çiftlerinden hangileri arasında nötrleşme tepkimesi gerçekleşir?
A) I ve III B) I ve II C) Yalnızlll D) II ve III E) I, II ve III

• Cevap: E

Sayfa 164 Cevabı

12. Cam endüstrisinin ana girdisi olan sodyum bileşiği hangisidir?
A) Sodyum klorür B) Sodyum hidroksit C) Sodyum sülfat
D) Sodyum karbonat E) Sodyum nitrat

• Cevap: D

13.13 gram çinkonun derişik hidroklorik asitletepkimesinden normal koşullarda kaç litre hidrojen gazı oluşur? 
A) 33,6 B) 2,24 C) 22,4 D) 44,8 E) 4,48

• Cevap: E

14. Sindirim sistemimizdeki hangi organ asidik salgı üretir?

• Cevap: C

15.Yukarıda bir kavram haritası verilmiştir.
Buna göre kavram haritasında CH3COOH ile ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV D) II, III ve IV E)l,ll,lllvelV

• Cevap: E

C. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Evinizde kullandığınız kimyasalları;
a. Asitler
b. Bazlar
c. Tuzlar
olarak sınıflandırıp adlarını yazınız.
Cevap: Günlük hayatta kullandığımız bir çok asit, baz ve tuz bulunmaktadır. Örnek olarak;
a. Asitler 
– CH₃COOH (asetik asit) Sirke
– HCl (Tuz Ruhu)
– HNO₃(Kezzap)
– Meyvelerin bir çoğu (Limon, portakal, elma)
b. Bazlar
– NaOH (Lavabo açıcı)
– Yağ asitleri ve kostik kullanılarak üretilen sabunlar
– NH₃ (Amonyak)
c. Tuzlar
– NaCl (Yemek tuzu)
– NaHCO₃ (Karbonat) Kabartma tozu
– Na₂CO₃ (Çamaşır Sodası)
– NaClO (Çamaşır suyu)
2. Aşağıdaki tepkimeleri tamamlayınız.
a. HCI(suda)+ NaOH(suda) ^
b. Zn(k) + HCI(suda) ^
c………………..+……………..^ K2SO4 (suda)+H2 O(s)
ç………………..+……………..^ H2C03(suda)

• Cevap:

3. Zaç yağının;
a. Sistematik adını
b. Kimyasal formülünü
c. Sodyum hidroksitle tepkimesini
ç. Nerelerde kullanıldığını araştırıp yazınız.

• Cevap:

Sayfa 165 Cevabı

4. Meyvelerden sirke nasıl elde edilir?

• Cevap: Sirke üretimi bakterilerin meyvelerin yapısındaki şekeri asetik asit fermantasyonuna tabii tutması temeline dayanır. Fermantasyon işlemi bakteriler için uygun koşullarda meydana gelmelidir. İlk olarak etil alkol fermantasyonu ile etanole dönüştürülmüş şeker, sonrasında asetik asit fermantasyonu ile sirkeye dönüşür. Tepkime mekanizması;
  CH₃CH₂OH + ½O₂→ CH₃COH + H₂O
  CH₃COH + ½O₂ + H₂O → CH₃C(OH)₃
  CH₃C(OH)₃ + ½O₂ → CH₃COOH + H₂O

5. Tuz ruhunun ana bileşeni nedir, solunum sistemine etkisi nedir?

• Cevap: Piyasada ulaşımı en kolay asitlerden olan hidroklorik asit halk arasında tuz ruhu olarak bilinir. Normal koşullarda gaz hâlinde olan hidroklorik asit (HCI) yoğunluğu 1,19 g/cm3 olan %37’lik sulu çözelti hâlinde bulundurulur.  Keskin bir kokuya sahip olan tuz ruhu, yoğun bir şekilde kullanıldığında, buharının solunması ile solunum sistemini de aşındırarak nefes almayı zorlaştırır ve öksürüklere sebep olur.Daha etkili bir temizlik yapmak için eğer tuz ruhu çamaşır suyu ile karıştırılırsa, zehirli bir gaz olan klor gazı ortaya çıkar. Bu karışımın uygulama alanında bir süre bekletilmesiyle, özellikle havalandırma yetersiz ve alan küçük ise, bu alanda klor gazı iyice birikir. Temizlik yapılan alana giren kişi klor gazını soluduğunda bu gaz solunum yolunda bulunan suyla birleşerek hidroklorik aside dönüşür ve zehirlenmeye neden olur. Zehirlenen kişide astıma benzer belirtiler görülür. Özellikle astım hastaları, solunum problemleri olanlar, akciğer hastalıkları olanlar ve kalp hastaları bu durumdan çok daha fazla etkilenirler.

6. Asit yağmurlarının canlılar üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir?

• Cevap: Asit yağmuru, balıkların zarar görmesine ve ölmesine, göl ve akarsulardaki biyolojik çeşitliliğin azalmasına, su kaynaklarına akarken toprakta bulunan ağır metallerin (örneğin alüminyumun) göllere ve akarsulara karışmasına sebep olur. İşte tam da bu sebeple, metallerin karışması sebebiyle, ağır metal konsantrasyonu arttığı için, o sularda yaşayan canlılar ne yazık ki doğrudan zehirlenirler.

7. Dünyada en çok üretilen asit, baz ve tuzu araştırınız.

• Cevap: Asetik asidi en çok kullanılan asitir tuzda kaya tuzu bazda amonyak nh3 tür

8. Bir çözeltinin asitlik bazlık ve nötrlüklerini pH skalası yaparak araştırınız.

• Cevap: 25°C de sulu çözeltilerin pH değerleri 0-14 arası bir skala kullanılarak hesaplanır. Bu skalaya göre pH 0-7 değerleri arasında iken çözelti asidik, 7 iken nötr ve 7-14 arasında iken bazik özelliktedir.

9. Cama şekil vermede kullanılan asit hangisidir?

• Cevap: HF (hidroflorik asit)

10. Kimyasal gübre üretiminde en çok kullanılan asitler nelerdir?
Cevap:

• Sülfürik Asit ⇔ (H₂SO₄)
• Nitrik Asit ⇔ (HNO₃)
• Fosforik Asit ⇔ (H₃PO₄)
• Amonyum Nitrat ⇔ (NH₄NO₃)
• Amonyum Sülfat ⇔ (NH₄)₂SO₄

11. Altın ve platine asitler etki eder mi? Ederse hangileri eder?

• Cevap: Altın ve platin hidroklorik asitle tepkimeye girmezlerse de, aşağı yukarı bütün metallere etki eden kral suyu (hidroklorik asit – nitrik asit) karışımında çözünürler.

12. Evinizde basit indikatör yapabilir misiniz? Araştırınız.

• Cevap: Evet yapabiliriz. Kırmızı lahananın suyunu çıkarırız. Çıkan suya asidik ve bazik olmak üzere 2 madde damlatırız damlattığımız maddenin rengine göre asidik veya bazik çözelti olduğunu anlarız.

13. Aktif metallerin asitlerle etkileşmelerini tepkime örnekleriyle yazınız.

• Cevap: En aktif metaller 1A(Li,Na,K,Rb,Cs,Fr) ve 2A(Be,Mg,Ca,Sr,Ba,Ra) grubu metalleridir. Bu metallerin verdikleri tepkimeler çok hızlı ve şiddetlidir.  Asitlerle etkileşimlerine örnek olarak;

Na + HCl== NaCl + ¹/₂H₂
Ca + H₂SO₄ == CaSO₄ + H₂
14. Evsel temizlik ürünlerinin insan sağlığı ve binalardaki tesisatlar için olumsuz etkileri nelerdir?

• Cevap: Evdeki temizlik ürünleri bildiğimiz gibi kanserojen maddelerdir vücutla temas halinde çok büyük zararlar verebilir  astım hastalarına koku yönünden zarar verir ve bu yüzden betonları iyi olmayan eski evler çok büyük zarar altındadır.

15. Kireç nedir? Nasıl oluşur?

• Cevap:  Kireç, kalsiyum karbonatın yani kireçtaşının 900 C derecenin üzerinde pişirilmesi ile meydana gelen bağlayıcı niteliğe sahip bir maddedir. Kire. 1690 C derecede uçmaya başlıyor. 2572 C derecede ergir ve 2850 C derecede ise kaynıyor. Bu maddeye sönmemiş kireç deniyor. Bu kireç, su katılarak söndürülüyor ve böylece sönmüş kireç elde ediliyor. 500 kilogram sönmemiş kireç, 1 metreküp kireç hamuru veriyor. Kireç kuru ya da yaş söndürme yöntemleri ile söndürülüyor. Kuru söndürme sonucunda kireç toz haline gelip, torbalara konulup satılıyor. Yaş söndürmede, kireç bolca sulandıktan sonra su içine atılıyor. Bu yolla elde edilen kireç macun kıvamına geliyor. Bu kireç, kaymak kireç olarak tanımlanıyor.

16.Yukarıda bazlarla ilgili bir kavram haritası verilmiştir. Buna göre, kavram haritasında kutucuklarda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

• Cevap:

17. Aşağıdaki metal türlerini örnekleri ile eşleştiriniz.

• Cevap:

Sayfa 166 Cevabı

18. Metil oranj indikatörü asidik ortamda kırmızı, bazik ortamda sarı renk verir. Yandaki düzenekte bir kaç damla metil oranj damlatılmış X çözeltisine, Büret M musluğu açılarak büretteki Y çözeltisinden yeterince damlatıldığında X çözeltisinin rengi sarıdan kırmızıya dönmektedir. ifadelerinden hangisi doğrudur?

• Cevap:

19.Yukarıda tamlayıcı dallanmış ağaç tekniği ile bir etkinlik verilmiştir. En baştan başlayarak kutucuklarda verilen bilgiler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yönünde ilerlerseniz kaç numaralı çıkışa ulaşırsınız?

• Cevap:

Sayfa 167 Cevabı

Ç. Aşağıdaki cümleleri verilen kelimelerden uygun olanlar ile tamamlayınız.

• Cevap:

1. pH değeri 7 olan çözeltilere…….nötral……..çözeltiler denir.
2. Sülfürik asidin halk dilindeki karşılığı……….zaç yağı…………dır.
3. Asitlerin ve bazların tepkimeleriyle………..tuzlar……..oluşur.
4. Sirke ruhunun ana kimyasal bileşeni………asetik asit………tir.
5. Asitlerin ve bazların tanınmasında kullanılan organik boyar maddelere…….indikatör……….denir.
6. Ametal oksitler suda çözündüklerinde………asit……….özelliği gösterirler.
7. Hidroklorik asitle sodyum hidroksidin tepkimesinden…..NaCI……………..tuzu oluşur.
8. Bir çözeltide hidrojen iyonlarıyla hidroksil iyonları eşitse çözeltinin pH’sı…..7…..olur.
9. Sodyum klorürün sulu çözeltisinin özelliği…….nötr…………….dür.
10. Hidrojenden daha az aktif olan metallere……….soy metal……….denir.
11. Öd kesemizden sindirim sistemimize salgılanan asit………HCI……….dir.
12. Bir amonyum bileşiği olup kalaycılık ve lehimcilikte kullanılan tuzun halk dilindeki adı…..nişa…..dır.
13. Kabartmatozu olarak bilinen kimyasal bileşik……….sodyum bikarbonat………..tır.
14. 100 gram suda 0,9 gram tuzun çözülmesiyle oluşan çözeltiye………fizyolojik tuz çözeltisi………denir.
15. Bilinçsizce kullanılan lavabo açıcılar tesisat borularında ……aşınma……..ve …….delinmelere…… neden olur.

Sayfa 168 Cevabı

D. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
Soldan Sağa
1. Asitlerin turnusol kâğıdına etki ederek çevirdiği renktir. (Kırmızı)
2. Derişimi bilinen çözeltiler (standart çözelti) kullanılarak diğer çözeltinin derişiminin bulunması işlemidir.(Titrasyon)
3. Ortamın pH’sına göre değişiklik gösteren zayıf asit veya baz özellikteki organik boyalardır.(İndikatör)
4. Bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su oluşturan maddedir.(Asit)
5. Asit ve bazın tepkimeye girmesiyle suyun yanında oluşan iyonik maddedir.(Tuz)
6. Genellikle madde yüzeyinin aşınmasıdır.(Korozyon)
Yukarıdan Aşağıya
1. Elmada bulunan asittir. (Malik)
2. Bazların turnusol kâğıdına etki ederek çevirdiği renktir.(Mavi)
3. Yapısındaki H+ miktarı OH“ miktarına miktarına eşit olan çözeltilerdir.(Nötr)
4. Halk arasında asetik asidin %4 veya %8’lik seyreltik çözeltisine denir (CH3COOH formülüyle gösterilir.).(Sirke)
5. Suda çözündüğünde hidroksit iyonu (OH_) veren kimyasal maddedir.(Baz)
6. Bir çözeltinin asit ya da baz olduğunu bu kâğıtla anlarız.(Turnusol)